Ocena wewnątrzgałkowych powikłań po terapii protonowej czerniaków naczyniówki

Cel
badanie przeprowadzono w celu oceny popromiennych powikłań wewnątrzgałkowych, które wystąpiły po protonowej terapii czerniaków błony naczyniowej.

Materiał i metody
badaniami objęto 105 pacjentów (grupa liczyła 48 kobiet i 57 mężczyzn) poddanych terapii protonowej czerniaka naczyniówki, leczonych na Oddziale Klinicznym Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Średnia wieku wszystkich chorych wynosiła 52,3 roku (kobiet – 51,8 roku, mężczyzn – 52,6 roku). Całkowita dawka promieniowania na guz to 60 cGy, była aplikowana w 4 frakcjach po 15 cGy (przez 4 kolejne dni). Ocenie poddano zależność wystąpienia powikłań od następujących czynników: wieku pacjenta, umiejscowienia czerniaka, wielkości guza – tj. jego wysokości (grubości), średnicy południkowej i równoleżnikowej podstawy, a także od czasu trwania obserwacji. Okres obserwacji wynosił od 5 do 57 miesięcy.

Wyniki
wewnątrzgałkowe powikłania popromienne zaobserwowano u 33 spośród 105 leczonych chorych – u 18 chorych pod postacią retinopatii, w tym 4 przypadki obrzękowej makulopatii. Neuropatię stwierdzono u 8 chorych, jaskrę wtórną u 6 chorych, pojawienie się zaćmy lub progresję zaćmy już istniejącej u 9 chorych, zespół suchego oka u 4 chorych i zakrzep żyły środkowej siatkówki u 1 chorego. Wykazano istotną statystycznie zależność między czasem obserwacji a wystąpieniem powikłań. Powikłania występowały częściej i były bardziej nasilone w miarę wydłużania się czasu obserwacji. Nie wykazano istotnej statystycznie zależności między występowaniem powikłań a wiekiem pacjenta, wysokością, średnicami równoleżnikową i południkową podstawy guza oraz jego umiejscowieniem.

Wnioski
każdy rodzaj radioterapii guzów wewnątrzgałkowych niesie ryzyko wystąpienia powikłań popromiennych, to dotyczy także terapii protonowej.



Purpose
The aim of the research was to evaluate of intraocular complications after proton beam therapy of choroidal melanomas.

Material and methods
A total 105 patients (48 female and 57 male) from Department of Ophthalmology and Ocular Oncology of University Hospital in Cracow, who received proton beam radiation due to choroidal melanoma were enrolled. The mean age was 52.3 years (51.8 y. in females, 52.6 y. in males). Total irradiation dose was 60 cGy and it was applied in 4 fractions per 15 cGy (on 4 consecutive days). We evaluated the incidence of complications classifying patients by age, tumor location, tumor thickness, longitudinal and transversal basal diameter and follow-up period, which ranged between 5 and 57 months.

Results
Complications of intraocular irradiation were observed in 33 out of 105 treated patients. Retinopathy occurred in 18 cases, including 4 patients with macular edema. Neuropathy was confirmed in 8 patients, secondary glaucoma in 6 cases; we noted 9 cases of initial or progress existing cataract, 4 cases of dry eye syndrome and 1 patient with central retinal vein occlusion. A statistically significant positive correlation was demonstrated between the length of the follow-up period and the incidence of complications, which were more common and more severe with the longer follow-up period. There was no statistically significant correlation between the incidence of complications and patient’s age, tumor location, tumor thickness as well as longitudinal and transversal basal diameter.

Conclusions
All forms of radiation therapy used in intraocular tumors are associated with some risk of complications; proton beam radiotherapy is not free of that risk, either.